De term ‘woke’ duikt steeds vaker op in discussies en reacties, vooral op sociale platforms zoals NUjij. Maar wat houdt deze term eigenlijk in en hoe is het door de jaren heen geëvolueerd?
Oorspronkelijk verwijst ‘woke’ naar een bewustzijn van maatschappelijke ongelijkheden en onrechtvaardigheden, met name rond thema’s zoals racisme en discriminatie. Iemand die zichzelf als ‘woke’ beschouwt, geeft aan alert te zijn op deze sociale kwesties en vaak ook op te komen voor rechten van gemarginaliseerde groepen.
Een historische oorsprong in de VS
De oorsprong van ‘woke’ gaat ver terug en ligt bij de zwarte gemeenschap in de Verenigde Staten. In de vorige eeuw werd het woord bedacht als waarschuwing onder zwarte Amerikanen om elkaar te beschermen tegen racistische agressie. Een vroeg voorbeeld hiervan is het lied “Scottsboro Boys” van Lead Belly uit 1938, waarin hij zingt over een groep jonge zwarte mannen die onterecht beschuldigd werden van verkrachting. Met de oproep om ‘woke’ te blijven, moedigde hij zijn gemeenschap aan om waakzaam te zijn voor racistische dreigingen.
De term kreeg later nog meer bekendheid na de tragische dood van Michael Brown in 2014, een ongewapende zwarte man die door de politie werd neergeschoten in Ferguson, Missouri. De protesten tegen politiegeweld die daarop volgden, waren cruciaal voor de opkomst van de Black Lives Matter-beweging. Activisten moedigden elkaar aan om ‘woke’ te blijven, oftewel alert te zijn op racisme en onrecht.
Woke krijgt een bredere betekenis
In de loop van de tijd heeft ‘woke’ een bredere betekenis gekregen. In de Dikke Van Dale wordt het gedefinieerd als een “sterk bewustzijn van racisme en sociale onrechtvaardigheid jegens minderheden”. Het begrip wordt nu vaak in verband gebracht met kwesties zoals de rechten van de lhbtiq+-gemeenschap en andere minderheden die geconfronteerd worden met sociale uitsluiting en discriminatie.
Woke: van positief naar controversieel
Tegenwoordig wordt ‘woke’ echter niet alleen positief opgevat. Voor sommigen is het een symbool geworden voor een doorgeschoten politieke correctheid, vooral onder linkse activisten en politici. In discussies wordt vaak de frustratie uitgesproken dat ‘je tegenwoordig niks meer kunt zeggen’, wat aangeeft dat er een gevoel heerst van beperkingen op vrijheid van meningsuiting door een te strikte nadruk op sociale rechtvaardigheid.
Daarnaast wordt ‘woke’ vaak geassocieerd met de zogenaamde ‘cancelcultuur’, een fenomeen waarbij publieke figuren worden geboycot na controversiële uitspraken of grensoverschrijdend gedrag. Deze afrekencultuur kan soms leiden tot hevige online kritiek en uitsluiting van mensen die beschuldigd worden van het overtreden van sociaal-ethische normen